SER’I DELILLERIMIZ DÖRTTÜR
1-Kur’an-i Kerim:
Müslümanlarin elinde bulunan Mushaf-i serif’in, Yüce Allah’in Kelami olduguna inaniyoruz. Onda herhangi bir tahrif ve deyistirme yoktur. “Hic süphe yok, o aziz bir kitaptir. Ona önünden de, ardindan da batil gelmez. Hikmet sahibi, cok övülen(Allah)’in indirdiyidir.” (Fussilet/41-42)
2-Sünnet-i Nebeviyye:
Bundan, Peygamber(as)’in sahih yolla bize aktarilan sözleri, davranislari ve onaylarini kasdediyoruz. Kur’an’dan sonra ser-i hükümlerin ikinci kaynaynin sünnet olduguna inaniyoruz. Kur'an'in hükümlerinden birini inkar edenin kafir olacagi gibi kesin sünnetle sabit olan bir hükmü inkar edeni de kafir sayariz. Cünkü Sünnet-i Nebeviyye’nin kesinlikle Kur'an'i Kerim ile celismeyecegine inaniyoruz. Ayni sekilde Ehl-i Beyt imamlarinin da sahih yolla bize aktarilan sözleri, davranislari ve onaylarini Sünnet-i Nebeviyye gibi delil kabul ederiz.
3-Icma:
Iclerinden masum imamin da bulunmasi itibariyle müslümanlarin icma ettikleri bir hükmün (Kur'an ve Sünnet’teki delilini bilmesek dahi) bizim icin kesin gecerli olduguna inaniyoruz. icma, bu anlamiyla kesinlikle Kur'an ve Sünnet’e ters düsmez.
4-Akil:
Akli delil, nedenler zinciriyle ilgili veya aklin tek basina hüküm verebileceyi konularda gecerli bir delildir. Bu delil, bize göre fikihta yalniz müctehidin yararlanabileceyi bir delildir. Müctehid, ser’i hükümleri kaynaklarindan cikarma gücüne sahip olan kimseye denir. Halk da ser’i hükümlered, Hz.imam Mehdi’den(a.f) gelen bir hadis uyarinca, “Nefsini (günahlardan) koruyan, dinine sahip cikan, nefsani tutkularina kapilmayan, Mevla’sinin emirlerine uyan” bir müctehidi taklid etmelidirler.
FIKHI BILGILERE AIT IZLENECEK YOL
Her Alevi daha önceki bölümde açiklamaya calistigimiz usul-i din’e kendi akli oraninda inanmalidir ve kendince onlara delil getirmelidir. Fakat islam dinine ait fikhi konularda ise su üc durumdan birine tabi olmalidir.
1- Ya Müctehid olup delillerden cikarabilmelidir. Yani kendisi yukarda sayilan ser’i delillerden hüküm cikarabilecek konumda olmalidir.
2- Ya bir Müctehidi taklid etmelidir. Yani taklid ettiyi müctehidin emirlerine göre hareket etmelidir.
3- Ve ya ihtiyat yoluyla amel etmelidir. Fakat bu ihtiyatta mutlaka yakini olmalidir. Ihtiyatla amel etmeyenlerin bir müctehidi taklid etmeleri farzdir.
Hükümlerde Taklid
Hükümlerde taklid, müctehidin fetvalarina göre amel etmektir. Taklid edilecek müctehid erkek, balig, akilli, Alevi, helal-zade, hayatta ve adil olmalidir. Yine, ihtiyaten farz olarak, taklid edilecek müctehid dünyaya düskün olmamali ve diyer müctehidlerden a’lem olmali, yani Allah’in hükmünü anlamada kendi zamaninin diyer müctehidlerinin hepsinden üstün olmalidir.
Insanin taklid ettiyi müctehid dünyadan göcerse, hayatta olan bir müctehidi taklid etmelidir. Ama bazi meselelerde bir müctehidin fetvalarina göre amel etmis olan kimse, o müctehidin ölümünden sonra bütün meselelerde onu taklid edebilir.
Müctehidin fetvasini elde etmenin dört yolu vardir:
1-Müctehidin kendisinden isitmek,
2-Müctehidin fetvasini nakleden iki adil kisiden isitmek,
3-Güvenilir ve dogru konusan bir kimseden isitmek,
4-Müctehidin risalesinde (ilmihal kitabinda) görmek, eyer insan o risalenin dogruluguna güveniyorsa.
NECASETLER
Necasetler 11 Tanedir:
1- Bevl,
2- Gait,
3- Meni,
4- Murdar,
5- Kan,
6- Köpek,
7- Domuz,
8- Kafir,
9- Sarap,
10- Bira,
11- Necaset yiyen devenin teri,
NECASETI TEMIZLEYICILER:
On sey necaseti temizler ve onlara Mutahhirat (Temizleyiciler) denir.
1- Su; Necasetin cesidine göre ayri ayri sekillerde, belirtilen sekilde yikamakla necaset temizlenir. Bu usuller fikih kitaplarinda yazilidir.
2- Yer; Yer, ayagin altini ve necis ayakkabinin altini 3 sartla temizler.'Yer temiz olmali, *Kuru olmali, *Yol yürümek veya ayagi yere sürtmekle yok olmus olmalidir.
3- Günes; Günes, yeri, binalari, kapi ve pencere gibi binalarda kullanilan seyleri ve ayrica binadan bir parca sayilan ve binaya cakilan civileri alti sartla temizler; bu sartlar ilmihal kitaplarinda ayrintili olarak aciklanmistir.
4- Istihale; Necis olan bir seyin cinsi, temiz bir sey olacak sekilde deigisirse temiz olur ve buna istihale oldu denir.
5- Intikal; Insan kani veya sicrayan kana sahip hayvanin kani, sicrayan kani olmayan bir hayvanin vücuduna gider ve o hayvanin kani sayilirsa temiz olur. Ve buna “Intikal” denir.
6- Islam; Eyer kafir, Kelime-i sehadeti söylerse müslüman olur, müslüman olduktan sonra onun bedeni, tükürüyü ve teri temizdir.
7- Tabeiyyet; Necis bir seyin, baska necis bir seyin temizlenmesiyle temizlenmesine tebeiyyet denir. Ör: Eliyle bir seyi yikayan kimse, o seyi ve elini birlikte yikarsa o seyin temizlenmesinden sonra eli de temizlenmis olur.
8- Ayni-i necisin bertaraf olmasi,
9- Necis yiyen hayvanin istibrasi; Yani artik “necaset yiyen” denmeyecek kadar necaset yemesi önlenmeli ve ona temiz yiyecekler verilmelidir.
10- Müslümanin kaybolmasi; Müslümanin bedeni veya elbisesi yada onun ihtiyarinda olan kap, hali ve benzeri seyler necis olsa ve o müslüman kaybolsa; insan, onu yikadigina veya akar suya düsmek dolayisiyla o seyin temizlendiyine ihtimal verirse ondan sakinmak gerekmeiz.
ABDEST
Allah buyuruyor; “Ey iman edenler! Namaz için kalktiginizda (abdestsiz iseniz) yikayiniz yüzlerinizi ve dirseklerle birlikte ellerinizi, meshediniz basinizin bir kismini ve kaab kemiklerine kadar ayaklarinizi...” (Maide-6
Besinci Imamimiz Imam Muhammed Bagir(as), Resulullah(sav) efendimizin abdest alisini fiili olarak söyle tarif ettiler; “Imam, su dolu bir kap istedi. Önce ellerini yikadi, sonra kabdan bir avuc su aldi, onunla yüzünün üst tarafindan asagiya dogru cekerek yüzünü yikadi. Sonra bir avuç su alip, dirsekten parmak uclarina kadar sag kolunu yikadi. Sol kolunu da ayni sekilde yikadi. Sonra, elindeki kalan islaklik ile basinin ön tarafindan bir kismini meshetti, yine ellerinin islakligi ile parmak uclarindan kaab kemiklerine (bilek hizasina) kadar ayaklarini meshetti.” (Furu-u kafi; c.3, s.24)
Iste, Allah’in emrettiyi ve peygamberimizin de almis oldugu abdest böyle idi.
ABDESTIN FARZLARI
1-Niyet; Allah’a yakinlasmaya, abdest almaya kalb ile yönelmektir. Kalbinden gecirmektir.
2-Yikamak:
a) Yüzü yikamak; Yüzü, uzunluguna, yukaridan asagiya dogru saclarin ciktigi yerden cenenin sonuna kadar; enine ise; orta parmakla bas parmak arasi kadar yikamak gerekir. Yüzü yikamak yukaridan asagiya (alindan ceneye) dogru olmalidir.
b) Dirseklerle birlikte elleri yikamak; Eller dirseklerden asagiya dogru parmak uclarina kadar yikanmalidir.
3- Meshetmek
a) Basi meshetmek; Basin, alin hizasina düsen kismindan bir bölümü meshedilmelidir. Mesh; yüz ve dirseklerle birlikte eller yikandiktan sonra eldeki geriye kalan islaklik ile yapilmalidir. Haricten su alinmamalidir. Eyer eller kurumus ise, yikanmis yerlerden el rutubetlendirilir, bu islaklik ile mesh edilir.
b) Ayaklari meshetmek; Direkt ayaga eldeki rutubetle, bas parmak ucundan topuk hizasindaki cukura kadar meshedilir. Haricten su alinmalidir. Eyer eller kurumus ise, yikanmis yerlerden el rutubetlendirilir, bu islaklik ile mesh edilir.
Ayak yikamak veyahut mesh denilen ayakkabiya veya corap üzerinden meshedilemez.
Abdestte yüzü ve elleri yikamak ile basin önünü ve ayaklarin üzerini meshetmek farzdir.
Agza ve burna su vermek müstehaptir. Istenirse yapilan amellerdir, zorunlu deyildir.
Abdestin sahih olmasinin sartlari fikih kitaplarinda ayrintili olarak aciklanmistir.
FARZ GUSÜLLER
Farz gusüller yedi tanedir.
1- Cenabet güslü;
2- Hayiz guslü,
3- Nifas guslü,
4- Istihaze guslü,
5- Ölüye deyme guslü,
6- Ölü guslü,
7- Nezir, yemin ve benzeri seyler nedeniyle farz olan gusül.
Ister farz olsun ister müshehap gusül su sekilde alinir; Önce bedenin temizlenmesi gerekir(suyun gecmesine engel olacak seylerden vücud temizlenir), sonra niyet edilir ve Beden üc’e ayrilir. Önce bas ve boyun, sonra bedenin sag tarafi sag omuzdan asagi, sonra sol tarafi sol omuzdan asagi dogru yikanmalidir.
Burada kuru yerin kalmamasi farzdir.
NAMAZ
Namaz dini amellerin en mühimidir, eyer Alemlerin Rabbi huzurunda kabul buyurulursa diyer ibadetler de kabul olur, eyer kabul buyurulmazsa diyer ameller de kabul olmaz. insanin namazi vaktin baslarinda kilmasi iyidir. Resulullah(sav) buyuruyor: “Namaza ehemmiyet vermeyip onu hafife alan bir kimse, ahiret azabina layiktir.” Insan dikkat edip namazlari acele ve hizli kilmamali ve namazdayken Allah’i hatirlayip huzu’, husu ve vakar icerisinde olup kiminle konustuguna dikkat etmeli ve kendisini, Alemlerin Rabbinin azamet ve büyüklüyü karsisinda cok hakir ve naciz bir sey görmelidir. Eyer insan, namazdayken bu hale tam dikkat ederse kendisinden habersiz olur. Yine namaz kilan kimse, tevbe ve istigfar etmeli ve namazin kabulüne engel olan hased, kibir, giybet, haram yemek, icki icmek, humus ve zekat vermemek gibi günahlari ve hatta bütün günahlari terketmeli. Ayrica namazin sevabini azaltan isleri yapmamasi, mesela, uykulu bir halde iken ve idrari sikistirdigi bir halde namaza durmamasi ve namaz esnasinda gökyüzüne bakmamasi iyidir ve yine namazin sevabini artiran isleri de yerine getirmesi, mesela, akik yüzük takmasi, temiz elbise giymesi, taranmasi, misvak kullanmasi (disleri fircalamasi) ve güzel koku sürmesi iyidir.
FARZ NAMAZLAR
Farz namazlar altidir;
1-Günlük namazlar; Günlük farz namazlar bestir.Sabah, Iki rek’at; Ögle ve Ikindi, her biri dört rek’at; Aksam, üc rek’at; Yatsi, dört rek’at olup toplam onyedi rek’at farz namaz vardir. Yalniz yolculukta iken dört rekatli namazlar ikiser rekat olarak günlük farz namaz toplam onbir rekat olarak kilinir.
2-Ayat namazi; Zelzele, günes tutulmasi, ay tutulmasi gibi insanlari korkutacak olaylarda farz olan namazdir.
3-Cenaze namazi; Ölüyü defnetmeden evvel cemaatle yapilan duadir.
4-Tavaf namazi; Hacca giden yada umre yapan kimsenin kilmasi gereken namazdir.
5-Büyük ogul üzerine farz olan babanin kaza namazi; Eyer baba, namaz ve orucunu yerine getirmemis olursa, Allah’in emrine itaatsizlikten terketmeyip kaza edebilecek halde imisse, ölümünden sonra büyük ogula kaza etmesi farzdir; ya onlari kendisi yerine getirir veya baskasina yaptirir. Allah’in emrine itaatsizlikten terketmis olsa bile ekseri ulemanin fetvalarina göre farz olarak büyük ogul ayni sekilde amel etmelidir. Babanin yolculukta tutmadigi bir orucu kaza etmesi mümkün olmamissa bile yine ayni sekilde büyük ogul kaza etmelidir.
6-Ücret, nezir, yemin, ahd dolayisiyla farz olan namaz; Bir kimse, baska bir kimsenin yerine veyahut kendi kendisine ahdederek, yemin ederek yada herhangi birisinin kaza namazini eda icin ücret karsiliginda kilinan namazlar.
NAMAZIN FARZLARI
Namazin farzlari Onbirdir;
Bu farzlarin bazilari rükundur. Yani bunlari bilerek veya bilmeyerek eksik veya fazla yapmak namazi bozar. Bunlar bes tanedir, 1-Niyet, 2- Iftitah (Baslangic) Tekbiri, 3- Kiyam, 4-Rükü, 5-Secdeler
1- Niyet; insanin yaptigi seyi ve nicin yaptigini kalbinden gecirmesidir. Mesela; dört rek’at ögle namazi kiliyorum kurbeten ilallah sözünü diliyle söylemesi gerekmez.
2- Kiyam; Ayakta durmak, elleri yanlara salmak.
3- Tekbir; Her namazin baslangicinda ve her rükun’un aralarinda gecis icin söylenen“Allahu Ekber” sözü.
4- Rüku; Elleri dize koyarak eyilmek.
5- Secdeler; Alnin, avuc ayalarinin, dizlerin ve ayak parmak uclarinin yere deymesi. Burnun deymesi ise sünnettir.
6- Kiraat (Okumak); Fatiha suresi ve tam bir sureyi okumak.
7- Zikr; Rukü ve secde de Allah’i anmak.
8- Tesehhüd; Insan bütün farz namazlarin ikinci rekatlarinda, aksam namazinin ücüncü rekatinda, ikindi, yatsi ve öglen namazlarinin iki ve dördüncü rekatlarinda bedeni sakin oldugu halde oturmasi.
9- Selam; Namazi bitirmek icin, tesehhüdden sonra okumak.
10- Tertib; Namazi sirasi ile kilmak.
11- Muvalat; Namazin farzlarin pespese ve araliksiz yerine getirmek.
[b]
Anasayfa 